مقدمه

متیل‌اتیل‌کتون (Methyl Ethyl Ketone) که با نام کوتاه MEK شناخته می‌شود، یک حلال آلی پرکاربرد با فرمول شیمیایی C₄H₈O است. این ماده یک کتون با فرّاریت بالا، قدرت حل‌کنندگی قوی و سرعت تبخیر مناسب است و در صنایع مختلف از جمله رنگ و رزین، چسب‌ها، لاک‌ها، پلیمرها، جوهر چاپ و صنایع خودروسازی به‌طور گسترده استفاده می‌شود.

به دلیل پایداری، سرعت تبخیر کنترل‌شده و سازگاری با رزین‌های مختلف، MEK یکی از مهم‌ترین حلال‌های صنعتی جهان محسوب می‌شود.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی MEK

MEK از نظر قدرت حلالیت، بین استون و تولوئن قرار می‌گیرد و همین ویژگی آن را برای بسیاری از فرآیندهای صنعتی مناسب کرده است.

روش تولید متیل‌اتیل‌کتون

به‌صورت صنعتی، MEK از راه‌های زیر تولید می‌شود:

1. اکسیداسیون 2-بوتانول

رایج‌ترین روش تولید MEK که با اکسیداسیون کنترل‌شده 2-بوتانول صورت می‌گیرد.

2. هیدروکراکنینگ نفتا

یکی از روش‌های جانبی که در واحدهای پتروشیمی از برش‌های سبک نفت تولید می‌شود.

3. مسیرهای زیستی و پایدار

در حال توسعه برای تولید MEK سبز (Green MEK) از منابع تجدیدپذیر.

کاربردهای صنعتی MEK

1.در صنعت رنگ و رزین

MEK یک حلال کلیدی برای:

• رزین‌های اپوکسی

• رزین‌های آکریلیک

• آلکیدها

• نیتروسلولز

است.
این ماده باعث می‌شود:

• خشک شدن رنگ سریع‌تر انجام شود

• سطح رنگ صاف و براق شود

• ویسکوزیته کنترل گردد

2.در تولید چسب‌ها

MEK به دلیل نفوذ مناسب و تبخیر سریع، در تولید:

• چسب PVC

• چسب‌های صنعتی

• چسب‌های کفش

نقش مهمی دارد.

3.در پلیمرها و پلاستیک‌ها

به‌عنوان حلال و عامل فرایندی در تولید:

• پلی‌اورتان

• پلی‌متیل‌متاکریلات

• برخی پلاستیک‌های مهندسی

استفاده می‌شود.

4.در جوهر چاپ (Ink)

به‌دلیل خشک شدن سریع، MEK برای چاپ‌های صنعتی مانند:

• چاپ فلکسو

• چاپ گراور

• پرینترهای صنعتی تاریخ‌زن

استفاده می‌شود.

5.در صنایع خودرویی و هوافضا

برای:

• شست‌وشوی قطعات

• پاک‌کردن چربی‌ها

• آماده‌سازی سطوح قبل از رنگ‌کاری

کاربرد دارد.

مزایای استفاده از MEK

• تبخیر سریع اما قابل‌کنترل

• قابلیت حل‌کنندگی قوی برای بسیاری از رزین‌ها

• بهبود سطح نهایی رنگ و لاک

• نقطه جوش مناسب برای استفاده در سیستم‌های پوششی

• پایداری بالا در فرآیندهای صنعتی

ایمنی و ملاحظات بهداشتی

متیل‌اتیل‌کتون یک ماده قابل اشتعال است و باید دور از منابع حرارتی و جرقه نگهداری شود.
تنفس طولانی‌مدت بخارات آن می‌تواند موجب:

• سردرد

• تحریک دستگاه تنفسی

• سرگیجه

شود.
استفاده از تهویه مناسب و تجهیزات ایمنی فردی مانند دستکش و ماسک ضروری است.
MEK از نظر زیست‌محیطی به‌سرعت تجزیه می‌شود و خطر تجمع در محیط را ندارد.

بسته‌بندی و نگهداری

MEK معمولاً در:

• بشکه‌های فلزی ۲۰۰ لیتری (MEK Drums)

• گالن‌های ۲۰ لیتری

• تانکرهای حمل فله

عرضه می‌شود.
روی بسته‌بندی، برچسب‌های هشدار “Flammable” و اطلاعات MSDS باید موجود باشد.

جمع‌بندی

متیل‌اتیل‌کتون (MEK) یک حلال صنعتی بسیار مهم است که در صنایع پوشش، چاپ، چسب، پلیمر و خودروسازی کاربرد گسترده‌ای دارد.
قدرت حل‌کنندگی بالا، تبخیر مناسب و پایداری شیمیایی، ویژگی‌هایی هستند که MEK را به یکی از محبوب‌ترین حلال‌ها در جهان تبدیل کرده‌اند.
شناخت خواص و نحوه استفاده ایمن از این ماده برای فعالان صنایع شیمیایی ضروری است.