پروپیلن گلایکول (Propylene Glycol):
ویژگیها، کاربردها
و نقش آن در صنایع غذایی و شیمیایی
مقدمه
پروپیلن گلایکول (Propylene Glycol) یک ترکیب آلی مهم و پرمصرف با فرمول C₃H₈O₂ است که به صورت مایعی بیرنگ، بیبو و دارای نقطه جوش بالا شناخته میشود. این ماده دارای خاصیت رطوبتدوستی، انحلالپذیری عالی و پایداری مناسب است و به همین دلیل در بسیاری از صنایع از جمله غذایی، دارویی، آرایشی، بهداشتی و شیمیایی استفاده میشود.
این ماده جزو ترکیبات ایمن و مجاز بوده و توسط FDA برای کاربردهای خوراکی و دارویی تأیید شده است.
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی پروپیلن گلایکول
فرمول شیمیایی: C₃H₈O₂
جرم مولکولی: 76.09 g/mol
ظاهر: مایع شفاف و بیرنگ
طعم: کمی شیرین
قابلیت حلشوندگی: محلول کامل در آب، الکل و بسیاری از حلالها
نقطه جوش: 188°C
ویسکوزیته: متوسط
پروپیلن گلایکول به دلیل داشتن دو گروه هیدروکسیل، توانایی عالی برای جذب رطوبت و انحلال مواد مختلف دارد.
روش تولید پروپیلن گلایکول
این ماده عمدتاً از هیدراتهکردن اکسید پروپیلن (Propylene Oxide) بهدست میآید.
فرآیند شامل واکنش آب با اکسید پروپیلن در شرایط دما و فشار کنترلشده است که محصول نهایی پروپیلن گلایکول با خلوص بالا میباشد.
کاربردهای پروپیلن گلایکول
1. صنایع غذایی
در صنایع غذایی با کد افزودنی E1520 استفاده میشود.
نقشها:
حملکننده طعمدهندهها
حلال برای رنگها و اسانسها
مرطوبکننده و جلوگیری از خشکشدن مواد
پایدارکننده بافت در محصولات پخته
کاربرد در شیرینی، نوشیدنی، بستنی، سسها و طعمدهندههای مایع
2. صنایع دارویی
به عنوان حلال برای بسیاری از داروهای خوراکی، تزریقی و موضعی استفاده میشود.
نقشها:
حامل دارو
افزایش نفوذپذیری
پایدارکننده
مرطوبکننده پوست در کرمها و پمادها
3. صنایع آرایشی و بهداشتی
یکی از پرمصرفترین مواد اولیه در کرمها، لوسیونها، شامپوها و محصولات مراقبت از پوست است.
مزایا:
نرمکنندگی
جذب رطوبت
افزایش پایداری محصول
بهبود بافت و ویسکوزیته
4. صنایع شیمیایی
در تولید پلیمرها، رزینها، ضد یخها، خنککنندههای صنعتی و سیالات انتقال حرارت کاربرد مهمی دارد.
پروپیلن گلایکول جایگزین ایمنتری برای اتیلن گلایکول در ضدیخهای غیرسمی است.
5. سیستمهای تهویه و خنککننده
به دلیل نقطه انجماد پایین و پایداری حرارتی بالا، در سیستمهای HVAC و خنککنندههای صنعتی استفاده میشود.
مزایای استفاده از پروپیلن گلایکول
ایمن و غیرسمی
سازگار با محیط زیست
انحلالپذیری عالی
خاصیت رطوبتدوستی بالا
پایداری حرارتی مناسب
قابلیت استفاده در محصولات خوراکی، دارویی و بهداشتی
طعم ملایم و بدون بو
ایمنی و نکات بهداشتی
پروپیلن گلایکول در دوزهای مجاز ایمن شناخته شده است.
با این حال:
تماس مداوم با چشم یا پوست ممکن است تحریک خفیف ایجاد کند.
مصرف بیش از حد در محصولات خوراکی غیرمجاز است.
در محیطهای صنعتی باید با تهویه کافی و تجهیزات حفاظتی استفاده شود.
بستهبندی و نگهداری
پروپیلن گلایکول معمولاً در موارد زیر عرضه میشود:
گالنهای 20 تا 25 کیلویی
بشکههای 215 تا 220 کیلویی
تانکرهای فله
باید در محیط خشک، خنک و دور از نور مستقیم آفتاب نگهداری شود.
ظروف باید کاملاً دربسته باشند تا از جذب رطوبت اضافی جلوگیری شود.
جمعبندی
پروپیلن گلایکول (Propylene Glycol) یکی از مواد اولیه کلیدی در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی است که به دلیل ایمنی بالا، قدرت انحلال مناسب و قابلیت جذب رطوبت، جایگاه ویژهای در تولید محصولات مختلف دارد. این ماده یک حلال چندمنظوره و پایدار است که کیفیت و ماندگاری محصولات را بهطور چشمگیری افزایش میدهد.
آشنایی با خواص و کاربردهای پروپیلن گلایکول به تولیدکنندگان و فعالان صنعتی کمک میکند تا بهترین عملکرد را در فرمولاسیونهای خود داشته باشند.