زانتان گام (Xanthan Gum):
ویژگیها، کاربردها
و اهمیت آن در صنایع غذایی و شیمیایی
مقدمه
زانتان گام (Xanthan Gum) یکی از مهمترین هیدروکلوئیدها در صنایع غذایی، آرایشی، دارویی و شیمیایی است. این ماده یک پلیساکارید طبیعی است که بهوسیلهی تخمیر کربوهیدراتها توسط باکتری Xanthomonas campestris تولید میشود.
زانتان گام به دلیل ویسکوزیته بالا، پایداری حرارتی، قابلیت تعلیق مواد و ایجاد بافت مطلوب بهعنوان یک افزودنی کلیدی در فرمولاسیون بسیاری از محصولات استفاده میشود.
زانتان گام چیست؟
زانتان گام یک پودر سفید مایل به زرد است که در آب سرد و گرم بهسرعت حل میشود و یک محلول غلیظ، شفاف و پایدار ایجاد میکند.
فرمول کلی آن یک پلیمر بلند از قندهای گلوکز، مانوز و اسید گلوکورونیک است.
این ماده را میتوان یک غلیظکننده، تثبیتکننده و امولسیفایر بسیار قوی دانست.
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی زانتان گام
ظاهر: پودر سفید تا زرد
حلالیت: کاملاً محلول در آب
ویسکوزیته: بسیار بالا حتی در غلظت ۰/۱ درصد
پایداری حرارتی: مقاوم در حرارت بالا
pH مناسب: ۶ تا ۸
پایداری در نمکها: بسیار مقاوم در حضور نمک و الکترولیتها
رفتار رئولوژیکی: رفتار شبهپلاستیک (کاهش ویسکوزیته با همزدن)
مزایای اصلی زانتان گام
افزایش غلظت بدون ایجاد طعم
افزایش پایداری امولسیونها مانند سس و نوشیدنی
بهبود بافت و جلوگیری از جداشدگی مواد
پایداری در دامنه وسیع دما، pH و نمک
قابلیت استفاده در فرمولاسیونهای کمچرب
ایجاد بافت مطلوب در محصولات بدون گلوتن
ایمن، سازگار با محیط زیست و مورد تأیید FDA
کاربردهای زانتان گام در صنایع غذایی
زانتان گام در صنایع غذایی یک افزودنی بسیار پرکاربرد است؛ چراکه باعث افزایش ویسکوزیته و ثبات میشود.
1. سسها و محصولاتی مانند مایونز
برای جلوگیری از جداشدگی روغن
ایجاد بافت کرمی
افزایش پایداری حرارتی و یکنواختی
2. نوشیدنیها
بهعنوان عامل تعلیق برای جلوگیری از تهنشینی
بهبود بافت و قوام نوشیدنیهای میوهای و انرژیزا
3. نان و شیرینی بدون گلوتن
زانتان گام جایگزین گلوتن شده و:
ساختار ایجاد میکند
از خردشدن بافت جلوگیری میکند
باعث افزایش نرمی محصول میشود
4. لبنیات
کاهش جداشدگی آب
ایجاد بافت یکنواخت در ماست، بستنی و پنیر خامهای
5. غذاهای کنسروی
بهبود پایداری در فرآیندهای حرارتی
افزایش یکنواختی مواد جامد در سسها و سوپها
کاربردهای زانتان گام در صنایع آرایشی و بهداشتی
ایجاد غلظت در کرمها و لوسیونها
پایدارسازی امولسیونهای روغن در آب
افزایش ویسکوزیته ژلها و شویندهها
افزایش نرمی و روانی محصولات مراقبتی
کاربردهای زانتان گام در صنایع دارویی
بهعنوان عامل تعلیق برای شربتها
افزایش چسبندگی در قرصها
ایجاد کنترل رهایش دارو
افزایش پایداری محلولهای دارویی
کاربردهای زانتان گام در صنایع شیمیایی
در رنگها و پوششها بهعنوان پایدارکننده
در حفاری چاههای نفت برای کنترل ویسکوزیته
در شویندهها برای غلظتدهی و پایداری
در روانکنندهها برای تسهیل حرکت و کنترل قوام
ایمنی و استانداردها
زانتان گام کاملاً ایمن است و توسط سازمانهای جهانی زیر تأیید شده:
FDA
EFSA
WHO
این ماده غیرسمی، غیرحساسیتزا و قابل استفاده در کودکان و بزرگسالان است.
بستهبندی و نگهداری
زانتان گام معمولاً در کیسههای ۲۵ کیلوگرمی پلیپروپیلن یا لمینت عرضه میشود.
باید در محیط خشک و دور از رطوبت نگهداری شود زیرا رطوبت باعث گلولهشدن آن میشود.
جمعبندی
زانتان گام یکی از ارزشمندترین مواد افزودنی در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و شیمیایی است.
این ماده با قدرت غلیظکنندگی فوقالعاده، پایداری در شرایط مختلف، سازگاری بالا و استانداردهای ایمنی جهانی، نقش مهمی در بهبود بافت، کیفیت و پایداری محصولات ایفا میکند.
زانتان گام انتخابی ایدهآل برای فرمولاسیونهای تخصصی و صنعتی است.